نوشته : Clifford N. Lazarus Ph.D

زمان تقریبی مطالعه : ۴ دقیقه و ۳۰ ثانیه

🔴 مراجعی می گفت :

-“ انگار هر وقت که رو بر می گردونم یک نفر من گله می کنه و گیر می ده . رئیسم از متن گزارش هام ایراد می گیره .‌ زنم از رانندگیم راضی نیست . وقتی غذا می پزم بچه ها دوست ندارند .”

تلاش او برای واکنش نشان دادن به هر انتقاد ( ۱ ) کوچکی باعث دردسر شده بود . یک حرف ساده از پسر او که :

– “بابا دوست ندارم رو هات داگ خردل بریزی ”

با ده دقیقه نطق آتشین درباره فرزندان نمک شناس مواجه شد .

🟣 چه کسی می تواند بدون انتقاد زندگی کند ؟

هیچکس ! معدود افرادی هستند که می توانند به انتقاد به صورت مناسبی پاسخ بدهند و می دانند چطور با آن شکل موثری روبرو بشوند . انتقاد اساسا به سه گونه مطرح می شود و می تواند بی ربط ، مخرب یا سازنده باشد :

۱ – انتقاد بی ربط

به انتقاد بی ربط حتما باید بی توجه بود . برخی افراد از همه چیز و همه کس خرده می گیرند و نظراتی می دهند که اصلا با موقعیتی که در آن هستند ارتباطی ندارد :

– “چرا پشت خواهرت قوز داره ؟”

نطرات بی ربطی مانند این ارزش جواب دادن یا هر واکنش احساسی دیگر را ندارند . در واقع ، بی توجهی به آنها باعث می شود انتقاد کننده جدی گرفته نشود . البته عده کمی هستند که عنان واکنش های احساسی خود را در اختیار دارند و طبیعی است که اکثرا وقتی چنین اظهار نظرهایی را بشنوند از کوره در بروند . اما پاسخ ندادن واقعا مهم است . وقتی به یک انتقاد بی ربط جواب می دهیم یعنی به آن ارزش گذاشته ایم .

2-انتقاد مخرب
این نوع از انتقاد همیشه به شکل حمله و به قصد ترور شخصیت مخاطب یا خوار و خفیف کردن او مطرح می شود :

– تو یه گاو خودخواه هستی !
– واقعا آدم حال به هم زنی هستی !
– چقدر احمق و بی عرضه ای !

وقتی چنین انتقادی دریافت می کنید باید متوجه باشید که مشکل از طرف مقابل است نه شما . فرد متعادل ، منطقی و متفکر به لجن پراکنی متوسل نمی شود . پس وقتی کسی بیش از حد و با خصومت ورزی انتقادی می کند بیشتر جنبه تحقیر و توهین و بی احترامی دارد، به این فکر کنید که از نظر روانی دچار اشکال است . در واقع این صحبت های غیر منطقی و متعصبانه بیشتر چیزهایی را درباره منتقد نشان می دهد تا انتقاد شونده . احمقانه است اگر چنین انتقاداتی را به دل بگیریم و برای آنها ارزش قائل بشویم بلکه باید از انتقاد کننده بخواهیم که در مورد حرف خودش توضیح بدهد . مثلا اگر کسی شما را نادان و بی لیاقت خطاب کرد بپرسید :

– “چرا فکر می کنی من احمقم یا بی لیاقت هستم ؟”

پاسخ می تواند اینگونه باشد :

– “چون اولا یادت رفت اون نامه رو بفرستی که خیلی هم مهم بود ، بعدش هم تو جمع زدن صورت حسابها دو تا اشتباه داشتی .‌”

انسان جراتمند در این مواقع پاسخ می دهد که درست است اشتباهاتی داشته ولی این باعث نمی شود که کلا موجود کودن و بی کفایتی دانسته شود .

۳ – انتقاد سازنده

این نحو انتقاد می تواند مفید باشد زیرا در مورد موضوع انتقاد صحبت می کند و سبب می شود چیز تازه ای یاد بگیریم . مثلا :

– “فکر کنم باید بیشتر حواستو جمع کنی ، اون نامه ای که نفرستادی خیلی مهم بود ، دو تا اشتباه هم تو صورت حساب ها داشتی .”

در مهارت انتقاد درست و سازنده ، بیشتر از تکنیک ساندویچ استفاده می شود که گوشت انتقاد را بین دو نان تعریف و تمجید جای می دهد . در مثال بالا ، انتقاد کننده ممکن است بگوید :

– “واقعا ممنون که اینقدر فرز و سریع کار می کنی ، اما باید بیشتر حواستو جمع کنی ، با اینکه نامه به اون مهمی رو یادت رفت بفرستی و دو تا اشتباه تو جمع زدن صورت حسابها داشتی ، بازم از اینکه کارتو درست انجام میدی متشکرم . ”

خیلی از افراد نیت بدی ندارند ، با اینکه معقول و بسیار باهوش هستند نمی دانند چگونه باید به طور سازنده ای انتقاد کنند و حتی ممکن است از اینکه رویکرد منفی در پیش گرفته اند ، آگاه نباشند . به جای اینکه چنین شخصی را پس بزنیم یا به او توهین کنیم ، بهتر است سعی کنیم به او آموزش بدهیم ‌ . معمولا فقط کافی خواهد بود که وجود دو روش انتقاد مخرب و سازنده را متذکر بشویم . در برخی موارد در عوض اینکه توضیح بیشتری بدهیم همین شرح مختصر کفایت می کند .

🟢 خلاصه آن که ، اگر انتقاد بی ربط است به آن توجه نکنید . چنانچه مخرب باشد و می توانید کاری کنید که دردسر بیشتری درست نشود ، با توضیح خواستن طرف مقابل را به چالش بکشید و اگر سازنده است از آن بیاموزید .

به یاد داشته باشید : درست فکر کنید و درست عمل کنید تا احساس خوبی داشته‌ باشید و خوب باشید !

⚪️ من دکتر افسانه وکیلی و همکارانم در مرکز مشاوره مهر به شما می آموزیم چگونه به انتقاد ، سرزنش و نکوهش دیگران پاسخ بدهید که احساس خوبی داشته‌ باشید .

⭕️ کلید واژه :
( ۱ ) : Criticism

منبع :

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/think-well/201802/how-respond-criticism

گردآوری و تنظیم : مرکز مشاوره و روانشناسی مهر

مترجم: دکتر افسانه وکیلی و سهیل خوش بیان

تعداد کلمات : ۹۵۸

تاریخ ترجمه : ۱۴۰۱/۰۵/۲۸
تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۰۲