نوشته : Cheryl Fraser, Ph.D

زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه و ۳۰ ثانیه

⚪️ در این مطلب با زبانی ساده ، تجربیاتی از بروز واکنش دفاعی در مشاجرات میان همسران و روش هایی برای روبرو شدن با آن در صحبت ها و مکالمات بین زوجین مطرح می شود .

🟠 تو کلوچه خواهرتو برداشتی ؟

وقتی به دو صورت گرد و نیم وجبی دختر و پسرم که با اخم و عزم و جدیت و عصبانیت در مقابل هم قرار گرفته بودند نگاه می کردم ، کاملا مصمم بودم . حالت صورت پسرم شبیه ویلیام والاس ( مِل گیبسون ) در فیلم شجاع دل بود وقتی که چهره خود را به رسم اسکاتلندی ها رنگ می کرد و با فریادی از اعماق وجود و ته گلو بر دشمن فریاد می‌زد : آزادی ! او هم آماده بود تا سرحد مرگ از خود دفاع کند :

– “کار من نبود ، تو که اصلا ندیدی چی شده ، چرا همش می ندازی گردن من ؟ تقصیر خودش بود ، من هیچ کار بدی نکردم !”

من فقط موفق شدم تن صدایم را طبیعی نگه دارم ‌. در حالی که به شدت تلاش می کردم جلو خنده ام را بگیرم ، پرسیدم :

– “یعنی واقعا زیر سر تو نبوده ؟ یادت باشه ما همه مسئول کارها و حرفهامون هستیم ، مهم نیست بقیه چه کار می کنند !”

چهل و پنج سال از روزی که این صحبت ها رد و بدل شد می گذرد . شاید همین قدر کفایت کند که بگویم بالاخره هر دو بچه امکان پیدا کردند که روایت خود را تعریف کنند و با کلماتی بریده عذر خواهی کنند و ما کلی در مورد مقصر دانستن دیگران در مقایسه با پذیرفتن مسئولیت اعمال خود صحبت کردیم و من واقعا در آن روز بر اندوخته آموخته های خود افزودم . یک بار هنگامی که زنی و شوهری روی مبل در اتاق مشاوره من نشسته بودند ، دوباره همان خاطره از آن زمان بچه داری در ذهنم زنده شد . خانمی که در حال صحبت بود مثل پسر من در آن موقع چهار ساله نبود ولی درست مثل او واکنش نشان می داد :

– “به من چه مربوطه ؟ من هیچ کاری بدی نکردم !”

و من را به فکر فرو برد . میانجی گری بین بچه های خودم در افتضاحی که بر سر کلوچه به بار آمد ، شروع یک عمر تلاش برای کمک کردن به کسانی بود که می خواستند منصفانه اختلاف خود را حل کنند .

🔴 مضرات تدافع ( ۱ )

خیلی از افراد وقتی که شریک زندگی آنها به موضوعی اشاره می کند که باب میل یا مورد قبول نیست در حالت دفاعی قرار می گیرند و هنگامی که موقعیت دفاعی در کمین باشد مشاجره ای کثیف آسان‌ تر از حل منصفانه اختلاف است . شاید اخیرا کلوچه عزیز دل خود را برنداشته اید اما خود را در موقعیت پسر چهار ساله من یافته اید ؟ آیا گاهی احساس می‌کنید که به حرف شما توجه نشده یا مقصر دانسته شده اید و یا طرف مقابل شما را تایید نکرده است ؟ و آیا احساس می کنید مورد تهاجم قرار گرفته اید و باید از خود در برابر از این همه بی انصافی دفاع کنید ؟ شرط می بندم سوال بعدی شما این باشد : حالا باید چه کار کنم ؟ شاید مثل آن خانم مراجع ، همچون کودکی خشمگین چهره در هم بکشید . اگر اینطور است فقط یک چیز برای گفتن به شما دارم :

– “همین الان بزرگ بشوید و مسئولیت قبول کنید . شاید بخشی از آن تقصیر شما باشد ! ”

حالا ، صبر کنید . اگر آنچه که گفتم را نمی پسندید و آماده حمله هستید ، گناه از من نیست . من فقط پیامی ارسال کردم . اما صبر کنید ، ببخشید ، این پاسخ من هم واکنشی دفاعی بود . بگذارید نفس عمیقی بکشم و مسئولیت قبول کنم . بله ، از طنز و کنایه استفاده کردم تا چیزی را توضیح بدهم که اصلا خنده دار نیست . مدل ارتباطی مبتنی بر واکنش دفاعی مخرب و دردناک است . می توانم درک کنم وقتی که شما را نابالغ خطاب کردم و خواستم که مطابق سن و سال خودتان عمل کنید چه احساسی داشتید . عذر خواهی می کنم . حالا دوباره شروع می کنیم . چون قرار است به شما کمک کنم و این قضیه کاملا جدی است . اگر تاکنون در جریان نبوده اید ، بدانید و آگاه باشید که تدافع یکی از چهار سوار نابودگر رابطه ( ۲ ) است که وقوع طلاق را پیش بینی می کنند . پس بهتر است از شدت واکنش دفاعی خود کم کنیم و هنگامی که با نظرات طرف مقابل روبرو می شویم ، کار بهتری از سر مهربانی و بلوغ فکری انجام بدهیم تا از سوی کسی که بی نهایت دوست داریم ، درک بشویم .

🟢 ابزارهایی برای حل و فصل واکنش دفاعی

۱ – از اینکه فکر کنید همیشه حق با شماست دست بردارید .‌ یکی از روش هایی که به زوج ها آموزش می دهم تکنیک نگاه کردن از دریچه ذهن طرف مقابل است که آن را نیمه دیگر ساعت دیواری نام گذاری کرده ام .‌ به شما جرات می دهم که واکنش ها را مشاهده کنید و خودتان را جای او بگذارید . هر چه باشد ، همسر شما در اشتباه نیست ، فقط با شما فرق دارد .

۲ – روانشناسی خود را تغییر بدهید . با ساکت شدن ، الگوی طرح اختلاف خود با اتخاذ واکنش دفاعی را در هم بشکنید . به جای ادامه صحبت ، محکم او را در آغوش بگیرید ، آرام باشید و به همسرتان همانطور که واقعا هست نگاه کنید . او دوست شماست نه دشمن .

۳ – یک اشاره کلامی یا حرکت بدن را از قبل هماهنگ کنید که به کمک آن به هم یاد آوری کنید که وارد جاده خاکی شده اید و باید از اول آغاز کنید . زوجی بودند که از کلمه ” موز ” استفاده می کردند ( مطمئن هستم که این انتخاب بی حکمت نبوده ! ) . وقتی یک نفر می گفت “موز” ، یعنی اینکه باید دوباره شروع کنند .

۴ – واقعا بس کنید و از یک تا سه بشمارید .

۵ – مسئولیت رفتار خود را بپذیرید . مهم نیست واقعیت چه بوده است :

– “باشه یادم رفت به گربه غذا بدم ”

“ اگر” و “ اما” ندارد . یک بار که از این نوع کلمات استفاده کنید وارد دفاع از خود می شوید . فقط مسئولیت خود را قبول کنید . شاید بعدا توضیح بدهید .

۵ – مهربان باشید چه در کلام و چه در تن صدا

۶ – اگر شما قرار است شروع کنید مراقب تن صدای خود باشید و از تکنیک آغاز صحبت با نرمی و ملایمت ( ۳ ) استفاده کنید .

۷ – اگر از کوره در رفتید ، جبران و عذر خواهی کنید .

🟣 سخن پایانی :

به خاطر داشته باشید که چه چهار ساله و چه شصت و چهار ساله ، صد درصد دربرابر رفتار خود مسئول هستید . تفاوتی ندارد که طرف مقابل چه می گوید و چه می کند . فکر می کنید آسان است ؟ ابدا . هیچ کس صبح از خواب بر نمی خیزد که انتخاب کند امروز در حالت دفاعی باشد و درگیر ارتباط مخربی شود اما این اتفاق روی می دهد . گاهی درخواستی منطقی یا اعلام نظری را به عنوان یک تهاجم تلقی می کنید . آیا از خود بی خود می شوید یا دست به ضد حمله می زنید ؟ (“ بله من این کارو کردم ، اما تو هم اون کارو کردی “)

دیگر اوقات که شریک عاطفی شما واقعا انتقاد ( ۴ ) می کند و دست به تحقیر ( ۵ ) می زند ، این که که بر روی صندلی برتری اخلاقی بنشینید و خود را یک قربانی بیگناه بدانید ، احساس خوبی دارد . اما هشیار باشید . غروری که زخم خورده است دلیل زننده ای برای آسیب به اعتماد و نزدیکی در رابطه است . در عوض ، مسئولیت بپذیرید . یک نفس عمیق و یک موز به موقع کمک می کند درست مثل پسر چهار ساله من ‌رفتار کنید .

🌑 من دکتر افسانه وکیلی و همکارانم در مرکز مشاوره مهر در کنار شما هستیم تا مسئولیت خود را در ایجاد وضعیت دفاعی بپذیرید و ابزارهایی را برای بر طرف کردن تدافع و تبعات آن در زندگی مشترک در اختیار بگیرید تا رابطه شما آسیب و صدمه ای نبیند .

⭕️ کلید واژه ها :

( ۱ ) : Diffensiveness
( ۲ ) : Four Horsemen
( ۳ ) : Softened Start – up
( ۴ ) : Criticism
( ۵ ) : Contempt

منبع :

‘It’s Not My Fault!’: Why Defensiveness is Damaging

گردآوری و تنظیم : مرکز مشاوره و روانشناسی مهر