خیلی از زن و شوهرها درگیر نزاعها و اختلافاتی هستند که زندگی را برایشان سخت و طاقت فرسا می کند و مشاجراتی با هم دارند که هیچگاه به نتیجه نمیرسد و موجب دلخوری و دوری از همدیگر می شود . مشکل کار کجاست و چرا نمی توانند آنها را حل کنند. در این مقاله میخواهیم به کالبدشکافی این مشکلات بپردازیم .

“چهار” سوار آخر الزمان
دكتر گاتمن يافته هاي خود از زواياي تيره و تار رابطه زناشويي را “چهار سوار آخر الزمان” ناميده است. از نظر تاريخي چهار سوار آخر الزمان در مكاشفه يوحنا استفاده شده اند و در اصل نمادهاي بيماري، جنگ، قحطي و مرگ هستند.
اما اين اصطلاح توسط گاتمن براي پيش بيني احتمال شكست يك ازدواج به كار مي رود و هر يك از چهار سوار مذكور به يكي از مشكلات جدي رابطه زناشويي اشاره دارند:

چهار سوار که ویرانی به بار می آورند
ناراحتی ها و رنجشها به شیوه ای سازنده قاصد خبر رسان ورود چهار سبک منفی برقراری ارتباط است که مانع موفقیت اقدامات ترمیمی می شوند. این چهار سبک منفی برقراری ارتباط را “چهار سوار ویرانگر”می نامیم :”عیب جویی (انتقاد) “، “تحقیر کردن ( سرزنش ) “، “حالت تدافعی(جبهه گیری )” و “قهر کردن ( سکوت و کناره گیری ) ” .
مغلوب کردن چهار سوار ویرانگر برای حل مشکلات زوجین و شکوفایی عشق میانشان تنها با شناخت علایم و الگوهای گفتگو و تفکر و با بازسازی و بنا کردن “اعتماد متقابل ” امکان پذیر خواهد بود . البته مهار این چهار سوار ویرانگر و اجازه ندادن به آنها برای اینکه رابطه تان را در خلال اختلافات فیمابین لگدمال نکنند ،امری بسیار حیاتی است ، به دلیل اینکه آنها بذر منفی گرایی و منفی بودن را در ذهن و رفتار شما می کارند و پرورش می دهند و سر انجام شما را عمیقا به دام می اندازند و در آن نگه می دارند.

اولین سوار ویرانگر انتقاد یا عيب جويي:
با وجودیکه عیب جویی ضعیف ترین سوار نابودی است ، اما با اینحال اثرات ویرانگر خاص خودش را دارد.اگر شما از چیزی در رابطه تان ناراضی هستید و احساس ناکامی می کنید ، حتما این نارضایتی خودتان را ابراز کنید ، البته نه با حمله کردن بلکه به شیوه ای که من آنرا “شروع نرم ” می نامم. این رویکرد مستلزم ارایه توضیح و تفسیر مستقیم و روشن درباره نگرانی هایتان و همچنین بیان نیاز هایتان به شیوه مثبت است . این شیوه مقابل “عیب جویی” است ، که شخصیت طرف مقابل را مورد حمله قرار می دهد.
عیب جویی:
“تو گفتی که میز را تمیز می کنی ، اما روی میز که هنوز پر از خرده های نان است. تو هیچوقت به حرفی که می زنی عمل نمی کنی (واژگانی همچون “همیشه “و “هیچوقت ” ، “اصلا” ، فرضشان بر اینست که طرف مقابل نقص و مشکل شخصیتی دارد .)”
شروع نرم :
“روی میز هنوز خرده های نان وجود دارد . دوست دارم روی میز تمیز و مرتب باشد.”
عیب جویی :
“بهت گفتم ما باید ساعت هفت آنجا باشیم . تو عمدا داری دست دست می کنی .”
شروع نرم :
“زود باش دیرمان شد .باید همین الان راه بیفتیم.”
عیب جویی :
“قرارمان این بود که تو رژیم غذایی ات را حفظ کنی .تو خیلی بی مسیولیت تر هستی که یادت بیاد که چه قراری با هم گذاشتیم.”
شروع نرم :
“اوه ، ما قرارمان این بود که تو رژیمت را حفظ کنی، اما به نظر میرسه که هنوز برای اینکار مشکلاتی داری و آماده نیستی.”

دومین سوار ویرانگر :تحقیر کردن و سرزنش
تحقیر کردن نوعی نگاه بالا به پایین است که فرض بنیادین آن این است که همسر حقیر و پایین تر است و رفتارهایی همچون توهین کردن ، طعنه زدن ،مسخره کردن و کوچک کردن را شامل می شود.

• “تو اسم اینو میذاری تمیز کردن ؟هیچ کاری را نمی تونی درست انجام بدی؟اسکاچ را بده به من ”
• ” نه انگار تو یه جورایی مشکل روحی و روانی داری . چرا فهم این موضوع برات انقدر سخته ؟ ما باید ساعت هفت آونجا باشیم ”
• ” اصلا تو بر چسب روی قوطی را چک کردی ؟ سواد خوندن داری ؟ به من نشون بده کجاش نوشته شیر بدون لاکتوز ؟! “

سومین سوار ویرانگر : حالت تدافعي و جبهه گيري:
اگر شما آماج حملات کلامی همسرتان هستید ، تمایل به دفاع کردن کردن از خودتان کاملا طبیعی و قابل درک به نظر می رسد .” خشم به جا ” ، ” واکنش حمله ی متقابل ” و نقش ” قربانی بی گناه ” را بازی ( که معمولا همراه با ناله کردن است ) اشکال مختلف حالت تدافعی هستند .اگر چه ممکن است شما حالت تدافعی را واکنشی طبیعی و بر حق تلقی کنید ، اما با این حال ، حالت تدافعی را واکنشی طبیعی و بر حق تلقی کنید ،اما بااین حال ،حالت تدافعی نه تنها به در گیری پایان نمیخشد بلکه بر عکس سطح تنش را افزایش می دهد . پادزهر حالت تدافعی این است که ما حداقل مسیولیت بخشی از مشکلات را بپذیرم.
تحقیر کردن :
“چقدر تو شلخته ای . باید اینجا رو حسابی تمیز می کردی!”
حالت تدافعی :
“من نتونستم اسکاچ رو پیدا کنم. این دفعه اونو کجا قایم اش کردی ؟”
تحقیر کردن :
“تو هیچ وقت سر وقت نیستی . باز هم دیر اومدی .”
حالت تدافعی :
“اگر مجبور نبودم اینقدر طولانی منتظر حمام کردن تو باشم ،تا الان حاضر شده بودم. اینقدر به من گیرنده .”
تحقیر کردن :

حالت تدافعی :
“این قدر منو سرزنش نکن . تو هرگز قبلا این موضوع رو با من در میان نگذاشته ای.”

افراد معمولا از اين روش براي سرزنش شريك زندگي خود و شانه خالی کردن از مسؤولیت استفاده مي كنند. به بیان بهتر، وقتی اتفاق نامناسبی رخ می دهد، فرد بلافاصله می کوشد آن را به گردن دیگری بیندازد و خود را مبرا از مسؤولیت نشان دهد. مثلاً اگر دیر به پرواز رسیده اند، زن به شوهرش می گوید: “اگر از مسیر اتوبان می آمدی پرواز را از دست نمی دادیم” و مرد نیز با ناراحتی می گوید: “همه اش تقصر توست که دو ساعت وقت تلف کردی برای بستن چمدان ها.”
در این وضعیت، گویی که دو جبهه شکل می گیرد و هر کسی در سنگر خود به دفاع از خود می پردازد.
این در حالی است که اگر یکی از دو طرف یا در حالت بهتر، هر دو طرف، به سهم خود در رویداد منفی اعتراف کنند، دعوایی شکل نمی گیرد.

در واقع کسی که به جای حل مسأله، به دنبال پیدا کردن مقصر – به جز خودش – است، مشمول این سوار آخر الزمانی است.

چهارمین سوار ویرانگر : قهرکردن و بي توجهي:

وقتی آماجی از تنش ها به از کوره در رفتن منتهی می شود . همسر در معرض آسیب جسمی ، انعکاس نشانه های معمول دال بر گوش دادن ( از جمله : تکان دادن سر ، ارتباط چشمی و صدا در آوردن کوتاه ) را متوقف می کند.به جای آن ، شنونده شبیه دیوار سنگی نفوذناپذیری عمل می کند ، به گونه ای که تمام محرک ها و انگیزه ها را مسدود می کند . با وجود اینکه ما می دانیم ” سکوت و کناره گیری ” اغلب اوقات به عنوان مکانیسمی برای آرام سازی خود در لحظات از کوره در رفتن است. اما با این حال ، هرگونه امید به حل اختلافات را از بین می برد.
شما می توانید چهار سوار ویرانگر را عملا در مکالمه زیر ملاحظه کنید این زن و شوهر دارند تلاش می کنند که تصمیم بگیرند در ایام تعطیلات عید به دیدن کدامیک از والدین بروند :
مرد:
“من فکر می کنم ما باید تعطیلات عید امسال را با پدر من بگذرانیم.”
زن :
“اما من قبلا به پدر و مادرم گفته ام که ما تعطیلات عید امسال را کنار هم هستیم”
مرد :
“ما تعطیلات عید دو سال پیش را با پدر و مادر تو سپری کردیم”زن :

“علتش این بود که آن دو سال تو حتی زحمت هماهنگی قرارملاقات با فامیلت را هم به خودت ندادی (عیب جویی ).”
مرد :
“سرم شلوغ بود”
زن :

“بله می شه این حرف زد و بهانه آورد که سرم شلوغ بود و گرفتار بودم . این تعبیری است که تو داری می کنی و بهانه ای است که می تراشی . می خواستی اینقدر پشت گوش نیندازی ( تحقیر کردن )تا آخرین لحظه دور خودت می چرخی ، بعدش هم اصرار می کنی به دیدن پدرت بریم . این واقعا خودخواهانه است . ( عیب جویی ).”
مرد :
” توهمیشه اصرار داری که حرف ، حرف خودت باشه ( عیب جویی ). من نمی دونم چرا حتی تلاش می کنم با تو حرف بزنم . تو آدم مزخرفی هستی !
( تحقیر کردن )( بعدش توی خودش می رود و سکوت و کناره گیری می کند) .
زن :
“خب ، که چی …حالا تصمیم گرفتی منو نادیده بگیری و با من اخم و تخم کنی ؟
مرد : ( هیچی نمی گه ) (سکوت و کناره گیری )
زن :
“کجایی/ حواست کجاست ؟یه چیزی بگو ، یه کاری بکن
.( تحقیر کردن ) “

توقفگاه پایانی : باتلاق زن و شوهرها
اگر سوار یکی یا چند اسب سرنوشت شده اید زابطه شما دچار سایش و بی اعتمادی شده . احساس می کنید که همسرتان به احساسات و نیاز ها و خواسته های شما اهمیت نمی دهد ، شما را درک نمی کند و از اینکه همسرتان مثل روزهای اول آشناییتان به شما عشق نمی ورزد ، روابطتان پر از جر و بحث و تنش و دعواست ،به شما گوش نمی کند ، توجه نمی کند و در صدد تامین خواسته های خودش است و از شما روی برمی گرداند متاسفانه رابطه شما رو فرسایش و نابودی است و روز به روز از یکدیگر دور میشوید و اختلافاتتان اوج می گیرد و احتمال جدایی و طلاق بیشتر می شود . وقتی چنین زن و شوهری وارد جلسات درمانی می شوند ، زوج درمانگر احتمالا وارد جلسات درمانی می شود و بر روی بهبود روابط و تقویت مهارتهای مذاکره ای شما تمرکز می کند. اما هرنوع مداخله درمانی بدون شناسایی مسایل ریشه ای و الگوهای مخرب رابطهای موفق نخواهد بود. من افسانه وکیلی درمانگر خانواده و ارتباط با استفاده از تکنیکها و روشهای گاتمن برای کمک به حل مشکلات و تغییر الگوهای رفتاری شما در کنارتان هستم.
منبع:عشق پایدار.جان گاتمن و نان سیلور